Het is nog een kleine twee weken tot de verkiezingen. Tot nu toe zijn innovatie en economische stimulering geen onderdeel van de campagne of het publieke debat. Een gemiste kans!
Nederland staat momenteel hoog in de Europese en mondiale lijstjes wat betreft innovatie- en concurrentiekracht. Echter om ook in de toekomst concurrerend en duurzaam te blijven, moet Nederland ook de komende jaren investeren in innovatie. Volgens de Vlaamse innovatie-expert Koen Debackere moet Nederland innovatieve bedrijven en kennisinstellingen meer subsidies geven, in plaats van in te zetten op fiscale stimulering zoals het huidige kabinet doet. Fiscale stimulering levert volgens Debackere onvoldoende private investeringen in onderzoek en innovatie op. In het rapport Kansrijk Innovatiebeleid uitte het CPB vorig jaar ook al haar kritiek op het huidige beleid: 'De overheid moet bij het innovatiebeleid nadrukkelijker aan het stuur zitten en duidelijker aangeven wat ze wil bereiken met het beleid.'
Hoewel er behoefte is aan een nieuwe visie, zijn innovatie en economische stimulering tot nu toe een vrijwel onbesproken thema in het verkiezingsdebat. Vinden de politici het niet belangrijk of zijn zij bang dat het thema innovatie de kiezer niet zal interesseren? Wat het antwoord ook is, de huidige campagnestilte over het economische beleid is een gemiste kans om in een gezamenlijk debat tussen werknemers, werkgevers, bedrijven en kennisinstellingen richting te geven aan de economische toekomst van Nederland.
De afgelopen tijd waren er wel al diverse initiatieven van belangenorganisatie om het politieke debat wakker te schudden en een voorschot te nemen op de beleidsinvulling tijdens het formatieproces:
- FME, Koninklijke Metaalunie en VNO-NCW riepen een toekomstig kabinet op zich in te zetten voor een nieuw stimuleringsprogramma voor Smart Industry.
- Al eerder kwam een lobby onder leiding van VNO-NCW met het veelomvattende programma Next Level waarin minstens € 7 miljard gereserveerd moest worden voor overheidsinvesteringen en lanceerden LTO, MKB en VNO-NCM een zogeheten Deltaplan voor energie en klimaat.
- Ook sloten Vijf Nederlandse multinationals ‘een pact tegen populisme en negativisme’ onder de titel 'Global Problems, Dutch Solutions'. Philips, Unilever, Ahold, Shell en Friesland Campina willen dat bedrijven, politiek en burgers zich gezamenlijk gaan inzetten voor de grote mondiale problemen om Nederland wereldwijd op de kaart te zetten. Geen gebrek aan visie binnen het bedrijfsleven dus.
Ondanks de stilte in het publieke debat hebben de meeste partijen in hun verkiezingsprogramma wel aandacht voor innovatie en (fiscale) stimuleringsmaatregelen. Wat vertellen de verkiezingsprogramma’s onder meer over het innovatiebeleid na 15 maart?
- Innovatie: Afgezien van de PVV vinden alle partijen innovatie belangrijk en willen hier de komende jaren in investeren. Zo willen PvdA, CDA, D66 en GroenLinks € 200 tot € 400 miljoen extra in fundamenteel onderzoek investeren en stelt de ChristenUnie € 300 miljoen beschikbaar voor toegepast onderzoek. Duidelijk is dat D66 volop inzet op innovatie door € 1 miljard extra te investeren. De partij wil een deel van het Innovatiebox-budget als subsidie inzetten om ondernemers aan te moedigen te investeren in innovatieprojecten.
- Innovatiebox en WBSO: De innovatiebox ligt in diverse partijprogramma’s onder vuur. Zo vindt GroenLinks dat speciale belastingafspraken met de fiscus openbaar moeten worden en wil zij sterk bezuinigen op de WBSO. PvdA en SGP schrijven dat subsidieregelingen zoals de WBSO en innovatiebox versoberd of aangescherpt moeten worden. De VVD wil juist de belastingdruk op de kosten en de winsten van onderzoek en ontwikkeling zo laag houden en pleit voor een goede toegankelijkheid van de innovatiebox voor het MKB.
- Topsectorenbeleid: Diverse partijen willen het Nederlandse topsectorenbeleid herzien. D66 en GroenLinks vinden dat het innovatiebeleid zich moet richten het oplossen van maatschappelijke uitdagingen, in plaats het verouderde denken in sectoren. CDA pleit voor aandacht voor regionale prioriteiten. In het verlengde hiervan zien D66 en VDD kansen voor regionale vernieuwing en specialisatie clusters zoals Brainport Eindhoven en Food Valley Wageningen.
- Subsidies: De VVD wil subsidieregelingen bovendien versimpelen, zodat bedrijven deze gemakkelijker zelf subsidie kunnen aanvragen. Opvallend is ook het VDD idee om openbare consultaties te houden bij de vorming van nieuwe subsidieprogramma’s.
Voor de komende tijd staan er nog enkele grote debatten op het programma. Welke politicus heeft de moed de stilte rondom innovatie en economische stimulering te doorbreken?
