In 1434 schilderde Jan van Eijck het Portret van Giovanni Arnolfini en zijn vrouw. Op het eerste gezicht een huiselijk tafereel zonder veel poespas. Maar als je iets beter kijkt, tussen de personen door, is op de achtergrond een bolle spiegel zichtbaar.
Beleidsmakers bij overheden en bedrijven kijken naar voren. Bij het maken van keuzes laten zij zich regelmatig leiden door een eenvoudig eerste beeld en dat is ook wat vervolgens wordt gecommuniceerd. Voor Europa geldt bovendien dat de beleidsmakers hun beslissing niet zelf toelichten. Dit wordt gedaan door nationale politici, die er veelal nog een extra versimpeling - bij voorkeur passend bij de eigen politieke kleur en voorkeur - aan toevoegen. Zo wordt doordacht beleid stapsgewijs versimpeld tot een huiselijk tafereel of zo u wilt een huiselijk conflict.
Recent verscheen in de pers een artikel, waarin te lezen is dat Europa voorschrijft hoe een pizza moet worden gemaakt. Inclusief de dikte van de bodem, het soort meel, de tomaten enz. Een schande volgens velen. Dit was toch wel het toppunt van bemoeizucht.
Bij nader inzien blijkt dat de EU, op verzoek van de Napolitanen, heeft vastgelegd wat een ‘Pizza Napoletana’ is. De Napolitanen, en dus niet Europa, hebben hun pizza in detail omschreven en vastgelegd hoe deze moet worden gemaakt. Ze zijn trots op hún pizza en vinden dat hun naam niet ijdel mag worden gebruikt. Ze hebben Europa gevraagd hen daarbij te helpen. Ik vind dat geweldig!
Nederlanders zijn daar niet goed in. De enige Nederlandse producten met een soortgelijke Europese bescherming, zijn boerenkaas en basterdsuiker. We durven onze naam er kennelijk niet eens aan te geven. Zijn Fryske dúmkes en Limburgse vlaaien het niet waard om als origineel product te worden beschermd?
Kortom; de waarheid is vaak anders dan zij er op het eerste gezicht uitziet. Europa gaat niet over het centraliseren van de macht in Brussel, maar over het stimuleren van de economie in de regio. Het gaat niet over het creëren van een eenheidsworst, maar over het beschermen van diversiteit en kwaliteit. En ja, dan let je op details en de achterkant van het gelijk.
Daarmee ben ik terug bij het schilderij van Jan van Eijck. Hij schilderde in Brugge een Italiaans paar. In de spiegel op de achtergrond zie je niet alleen de achterkant van de geportretteerde personen, maar ook de schilder en een bevriend paar. Het paar komt door een deur naar binnen en Giovanni steekt zijn hand op om hen te begroeten. Als je nog beter kijkt zie je dat Jan van Eijck boven de spiegel heeft geschreven “Jan van Eijck was hier” en dat het schilderij vol zit met verborgen symbolen.
Je beschermt je identiteit en producten niet door ze te verstoppen. Als je trots bent op wat je presteert, laat je dat tot in de kleinste details en van alle kanten zien. Europa daagt je daartoe uit en biedt vervolgens de bescherming die nodig is om de diversiteit en identiteit te waarborgen. Dat is in mijn ogen good thinking.
